คำว่าโอละพ่อ มีที่ของคำหรือไม่ มาจากเรื่องอะไร ทำไมต้องพูดโอละพ่อ?

โอละพ่อ แปลว่า

โอละพ่อ : ว. กลับตรงกันข้าม อย่างกลับหน้ามือเป็นหลังมือ. น. คําขึ้นต้นที่พวกระเบ็งร้องและรําในการมหรสพของหลวงเช่นพระราชพิธีโสกันต์.

source : ราชบัณฑิตยสถาน

""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

จากหนังสือพิมพ์มติชน ฉบับวันที่ ๑๘ มิถุนายน ๒๕๕๔

โอละพ่อ <คำวิเศษณ์>: กลับตรงกันข้าม อย่างกลับหน้ามือเป็นหลังมือ

(จากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒)

คำประจำวันของวันนี้เป็นคำที่หนังสือพิมพ์ชอบใช้บ่อยมาก แต่หลายคน (รวมทั้งเราด้วย) อาจจะยังไม่ทราบที่มาของคำนี้ โดยคำว่าโอละพ่อนั้นมีความหมายเดียวกันกับคำว่ากลับตาลปัตรและไขว้โรงนั่นเองค่ะ

สันนิษฐานกันว่า คำว่าโอละพ่อนี้ มีที่มาจากการละเล่นในชุดพระราชพิธีที่ชื่อว่า ระเบ็ง โดยในบทร้องนั้น ทุกประโยคจะขึ้นต้นด้วยคำว่า โอละพ่อ ซึ่งทั้งนี้ ในบทร้องมีท่อนที่ร้องว่า

โอละพ่อ กลับซ้ายไปขวา

โอละพ่อ กลับหน้ามาหลัง

โอละพ่อ กลับขวามาซ้าย

โอละพ่อ กลับซ้ายมาขวา

ซึ่งคาดว่า 4 ท่อนนี้เป็นที่มาของสำนวนที่ว่า โอละพ่อ ซึ่งหมายถึงกลับตรงกันข้ามค่ะ

ไหน ๆ ก็พูดถึงคำว่ากลับตาลปัตรแล้ว เรามาดูที่มาของคำนี้ดีกว่า โดยคำว่า ตาลปัตร นั้นหมายถึงพัดสำหรับพระใช้ในพิธีกรรมต่างๆ เช่น ในเวลาให้ศีลหรือชักผ้าบังสุกุล มีที่มาจากภาษาบาลี (ตาลปตฺต) ซึ่งแปลว่า ใบตาล เนื่องจากพัดของพระสงฆ์ในยุคแรกนั้นทำด้วยใบตาล

ตัวตาลปัตรนั้นมีสองหน้า โดยด้านหน้ามักจะมีคำจารึกหรือรูปที่งดงามเพื่อใช้หันแสดงให้ผู้อื่นเห็น ส่วนด้านหลังมีลักษณะเรียบๆ ดังนั้นหากถือตาลปัตรกลับหน้ากลับหลัง ผู้อื่นก็จะไม่เห็นด้านหน้าอย่างที่ควรจะเป็น (ทิดกร…สอนภาษา) จึงเป็นที่มาของคำว่ากลับตาลปัตรค่ะ =)

ประโยคตัวอย่าง: โอละพ่อ! ผู้หญิงคนที่ผมกำลังจะแต่งงานด้วยจริง ๆ แล้วเคยเป็นผู้ชายมาก่อน

โอละแม่ ขอบคุณคนถาม

โอละแม่ คนข้างบน ตอบได้ละเอียดดี

โอละแม่ อยู่คนเดียวกลัวผีหลอกมั้ย

โอละแม่ เค้าล้อเล่นนะจ๊ะ คริคริ