ท่านพุทธทาสสอนผิด (1) เรื่อง “ ธรรมะ คือ ธรรมชาติ ” หรือ ?

ท่านพุทธทาสกล่าวว่า “คำว่า “ธรรมะ” ในภาษาบาลีก็ตาม ในภาษาสันสกฤตก็ตาม เป็นคำที่มีความหมายกว้างที่สุดคือ หมายถึงสิ่งทุกสิ่งทั้งที่มนุษย์รู้จักและยังไม่รู้จัก คำ ๆ นี้เป็นคำพูดคำเดียวที่ประหลาดที่สุดในโลกจนไม่อาจจะแปลเป็นภาษาอื่นได้นอกจากภาษาที่ทำให้กำเนิดแก่คำ ๆ นี้....โดยคำจำกัดความของ “ธรรมะ” นั้น จะครอบคลุมถึง 4 ประการ คือ

(1) ตัวธรรมชาติ

(2) ตัวกฎของธรรมชาติ

(3) ตัวหน้าที่ที��มนุษย์จะต้องกระทำให้ถูกต้องตามกฎธรรมชาติ

(4) ตัวผลต่าง ๆ อันเกิดขึ้นจากการกระทำหน้าที่นั้น ๆ นั่นเอง

แต่เมื่อผู้เขียนค้นหากลับพบว่า “ธมฺม” (ภาษาบาลี) และ “ธรฺม” (ภาษาสันสกฤต) ที่แปลว่า “สิ่งซึ่งทรงตัวอยู่” นั้นจะไปคล้องจองกับคำว่า “Y-H-W-H” (ภาษาฮีบรู) ที่แปลว่า “ผู้ทรงดำรงอยู่” โดยนิยามของ “ธรรมะ” จะครอบคลุมสภาวธรรมทั้ง 4 ประการ คือ

(1) ตัวของธรรมะ คือ “ความเป็นหนึ่ง” ไม่มีด้านตรงข้าม

แต่ตัวของธรรมชาติ คือ “สิ่งตรงข้ามซึ่งประกอบกันเป็นหนึ่ง”

(2) กฎของธรรมะ คือ “การดำรงอยู่ได้เอง” ตลอดกาล

แต่กฎของธรรมชาติ คือ “การอาศัยสิ่งอื่นเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และแตกดับไป”

(3) หน้าที่ของธรรมะคือ “อำนาจในการปกครอง” ซึ่งอยู่เหนือกฎเกณฑ์ต่าง ๆ

แต่หน้าที่ของธรรมชาติ คือ “การปฏิบัติตาม” ซึ่งอยู่ภายใต้กฎเกณฑ์ต่าง ๆ

(4) ผลของธรรมะ คือ “เหตุแห่งการให้” เพื่อสนองตอบการปกครอง

แต่ผลของธรรมชาติ คือ “ผลแห่งการรับ” เมื่อปฏิบัติตามนั้น

เพราะฉะนั้น “ธรรมะ” กับ “ธรรมชาติ” จึงแตกต่างและสวนทางกันอย่างสิ้นเชิง ไม่ใช่สิ่งที่จะสามารถนำมาใช้ทดแทนกันได้เลย

สรุป (1)

ตัวตนของ “ธรรมะ” ไม่ใช่ตัวตนของ “ธรรมชาติ”

(1) “ตัวตน” ของธรรมะ คือ สภาวะของสิ่งที่เป็นเหตุ

แต่ “ตัวตน” ของธรรมชาติ คือ สภาวะของสิ่งที่เป็นผล

(2) “ตัวตน” ของธรรมะ คือ ความเป็นเหตุ (เท่านั้น)

แต่ “ตัวตน” ของธรรมชาติ คือ ความเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกันของเหตุและผล

(3) “ตัวตน” ของธรรมะ คือ ปฐมธรรม, พฤติธรรม, สุธรรม

แต่ “ตัวตน” ของธรรมชาติ คือ ปฐมกรรม, พฤติกรรม, ทุรกรรม

(4) “ตัวตน” ของธรรมะ คือ อสังขตธรรม (ธรรมะที่ไม่ถูกปรุงแต่งด้วยกรรม)

แต่ “ตัวตน” ของธรรมชาติ คือ สังขตธรรม (ธรรมะที่ถูกปรุงแต่งด้วยกรรม)

(5) “ตัวตน” ของธรรมะ คือ ความเป็นสูงสุด ไม่มีด้านตรงข้าม

แต่ “ตัวตน” ของธรรมชาติ คือ ความเป็นธรรมดา มีด้านตรงข้าม

(6) “ตัวตน” ของธรรมะ คือ ความเป็นจริงสัมบูรณ์

แต่ “ตัวตน” ของธรรมชาติ คือ ความเป็นจริงสัมพัทธ์

สรุป (2)

กฎของ “ธรรมะ” ไม่ใช่ “กฎ” ของธรรมชาติ

(1) “กฎ” ของธรรมะ คือ การดำรงอยู่ของเหตุ

แต่ “กฎ” ของธรรมชาติ คือ การเกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไปของผล

(2) “กฎ” ของธรรมะ คือ การดำรงอยู่ได้เองของเหตุ

แต่ “กฎ” ของธรรมชาติ คือ การอาศัยเหตุดำรงอยู่ของผล

(3) “กฎ” ของธรรมะ คือ การดำรงอยู่ได้ตลอดไปของเหตุ

แต่ “กฎ” ของธรรมชาติ คือ การดำรงอยู่ได้เพียงแค่ชั่วคราว (เท่านั้น) ของผล

(4) “กฎ” ของธรรมะ คือ กฎแห่งความเจริญของเหตุ

แต่ “กฎ” ของธรรมชาติ คือ กฎแห่งความเสื่อมของผล

(5) “กฎ” ของธรรมะ คือ อำนาจในการปกครองของเหตุ

แต่ “กฎ” ของธรรมชาติ คือ หน้าที่ในการปฏิบัติตามของผล

(6) “กฎ” ของธรรมะ คือ ความบริสุทธิ์ (การเป็นหนึ่ง) ของเหตุ

แต่ “กฎ” ของธรรมชาติ คือ การปรุงแต่ง (การผสม) ของผล

สรุป (3)

หน้าที่ของ “ธรรมะ” ไม่ใช่ “หน้าที่” ของธรรมชาติ

(1) “หน้าที่” ของธรรมะ คือ การยึดมั่นไว้ซึ่งสภาวะของเหตุ

แต่ “หน้าที่” ของธรรมชาติ คือ การละวางจากสภาวะของผล

(2) “หน้าที่” ของธรรมะ คือ การถือมั่นไว้ซึ่งคุณความดีของเหตุ

แต่ “หน้าที่” ของธรรมชาติ คือ การละวางจากกรรมดี-กรรมชั่วของผล

(3) “หน้าที่” ของธรรมะ คือ การมีไว้ซึ่งความเจริญของเหตุ

แต่ “หน้าที่” ของธรรมชาติ คือ การละวางจากความเจริญ-ความเสื่อมของผล

(4) “หน้าที่” ของธรรมะ คือ การธำรงรักษาไว้ซึ่งความบริบูรณ์ของเหตุ

แต่ “หน้าที่” ของธรรมชาติ คือ การละวางจากความบริบูรณ์-ความว่างของผล

(5) “หน้าที่” ของธรรมะ คือ การทรงไว้ซึ่งการปกครองของเหตุ

แต่ “หน้าที่” ของธรรมชาติ คือ การทรงไว้ซึ่งการปฏิบัติตามของผล

สรุป (4)

“ผล” ของธรรมะ ไม่ใช่ “ผล” ของธรรมชาติ

(1) “ผล” ของธรรมะ คือ การหยั่งรู้ถึงสภาวะของเหตุ

แต่ “ผล” ของธรรมชาติ คือ การหยั่งรู้ถึงสภาวะ (ที่อาศัยเหตุดำรงอยู่) ของผล

(2) “ผล” ของธรรมะ คือ การหยั่งรู้ถึงการดำรงอยู่ (ไม่เปลี่ยนรูป) ของเหตุ

แต่ “ผล” ของธรรมชาติ คือ การหยั่งรู้ถึงการเกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป (เปลี่ยนรูป) ของผล

(3) “ผล” ของธรรมะ คือ การหยั่งถึงความบริบูรณ์ของเหตุ

แต่ “ผล” ของธรรมชาติ คือ การหยั่งรู้ถึงความว่างเปล่าของผล

(4) “ผล” ของธรรมะ คือ การหยั่งรู้ถึงความเป็นหนึ่งของเหตุ

แต่ “ผล” ของธรรมชาติ คือ การหยั่งรู้ถึงความเท่าเทียมกันของผล

(5) “ผล” ของธรรมะ คือ การหยั่งรู้ถึง “เหตุแห่งการให้” ของเหตุ

แต่ “ผล” ของธรรมชาติ คือ การหยั่งรู้ถึง “ผลแห่งการรับ” ของผล

(6) “ผล” ของธรรมะ คือ การหยั่งรู้ถึง “ผลที่ดับไม่ได้ ((เราดับธรรมะไม่ได้)

แต่ “ผล” ของธรรมชาติ คือ การหยั่งรู้ถึง “ผลที่ดับได้” (เราดับกรรมได้)

ตอบ คุณ BruNeLLo ครับ

จุดประสงค์ของการศึกษาธรรมะ มีสองข้อ

1.ศึกษาธรรมะ(สังขตะ)เพื่อให้รู้แจ้งแทงตลอดในการเปลี่ยนแปลงของวิถีแห่งโลก

2. ศึกษาธรรมะ(อสังขตะ)เพื่อให้รู้แจ้งแทงตลอดในการดำรงอยู่ของวิถีแห่งธรรม

ตอบคุณ แมลงมุม

คำสอนของท่านพุทธทาสมีมากมายที่สอนได้ถูกต้องและเป็นประโยชน์ต่อมหาชน

แต่.. คำสอนนี้ เป็นคำสอนที่ผิด ซึ่งสามารถหาข้อเท็จจริงได้จากรายละเอียด ข้างต้นนี้

และ คำตอบอาจไม่ใช่สิ่งสำคัญ แต่การได้ไตร่ตรองอะไรบางอย่างที่ได้แฝงอยุ่ใน ปริศนาธรรม อาจช่วยให้เรามองหาสิ่งจำเป็น อันจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ที่สุดในชีวิต และการเปิดรับแนวคิดของผู้อื่นก็เป็นอีกทางหนึ่งที่จะทำให้เข้าใจในศาสนาของตนได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

ตอบ คุณGrory777 ครับ

"ความถูกต้องดีงามที่ท่านพุทธทาส (ชนรุ่นก่อน) ทำไว้ คือสิ่งที่ผมและคุณ (ชนรุ่นหลัง) จะต้องเลียนแบบและถ่ายทอดต่อไป แต่ความบกพร่องและบิดเบี้ยวที่ท่านพุทธทาส (ชนรุ่นก่อน)ได้ทำไว้ มันท้าทายให้ผมและคุณ (ชนรุ่นหลัง) หาทางเติมเต็มและแก้ไขให้ตรงทาง "

ตอบคุณ BruNeLLo (ครั้งที่ 2) ครับ

ขอบพระคุณมากครับสำหรับคำเตือนสติของท่าน ผมจะระมัดระวังให้มากขึ้น เป็นความจริงครับ ข้อมูลที่มีอยู่ในทุกวันนี้ถูกจำกัดด้วยภาษา ด้วยเงื่อนไขแห่งยุคสมัย ฯลฯ แนวคิดของแต่ละคนจึงหาใช่คำตอบที่สมบูรณ์ไม่ แต่โดยหลักการที่เป็น “แก่น” ของธรรมะนั้นเราสามารถกชี้ได้ว่า คำสอนใดถูก คำสอนใดผิด เช่น

หากวันใดที่มนุษย์ยกย่อง “กรรม” ขึ้นแทนที่ “ธรรมะ” หรือยกย่อง “สิ่งอื่น” ขึ้นแทนที่ “ศาสดา” ทุกความเคลื่อนไหวของพวกเขานั้น “ก็น่ากลัวยิ่งกว่า” คนที่ไม่มีศาสนาเสียอีก