เพราะตีความศีล 5 แคบเข้า ....?

Question

สิกขาบท 5 ที่เรารู้จักกันในนาม ศีล 5 นั้น เป็นข้อฝึกหัดของคฤหัสถ์ เพื่อความสงบเรียบร้อยในกาย วาจา ใจ ของผู้ฝึก อันเอื้อต่อการฝึกธรรมที่สูงขึ้น และ เพื่อความสงบเรียบร้อยของสังคม

แต่เพราะการตีความศีล 5 ในมุมที่แคบเข้า ศีล 5 จึงไม่สามารถครอบคลุมกายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ของมนุษย์ทั้งหมดได้ 

การตีความที่แคบเข้ามานี้ ที่ปรากฏชัดคือการตีความข้อ กาเมสุมิจฺฉาจารา การประพฤติผิดในกาม ว่าเป็นเพียงการไม่ละเมิดบุตรธิดาผู้ใด หรือแม้แต่ยินดีแต่เพียงใน “ทาร” หรือคู่ของตน ซึ่งการตีความในลักษณะนี้ มีมากว่าพันปี เห็นได้จากการที่พระพุทธโฆษาจารย์ แต่งไว้ในคัมภีร์ ธมฺมปทฏฺฐกถาภาคหนึ่ง ใน มฏฺฐกุณฑลิวตฺถุ ตอนที่มัฏฐกุณฑลีเทพบุตรกล่าวสอนบิดาให้ตั้งอยุ่ในสิกขาบท ๕ ในสิกขาบทข้อที่ ๕ ได้กล่าวสอนว่า

สเกน ทาเรน จ โหหิ ตุฏโฐ (อ.ท่าน เป็นผู้ยินดีแล้ว ด้วยทาระ อันเป็นของตน จงเป็น ด้วย)

ท่านพุทธทาสได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้ไว้ในหนังสือ คู่มือพ้นทุกข์ ว่า 

“กาเมสุมิจฉาจาร ซึ่งเป็นศีลข้อ ๓ ซึ่งตามตัวหนังสือแปลว่า ประพฤติผิดในกามทั้งหลาย ขอได้โปรดสนใจจดจำ หรือพิจารณาเป็นพิเศษสักหน่อยตรงข้อที่ว่า กามทั้งหลาย ท่านไม่ได้ใช้คำว่ากามเฉยๆ กาเมสุ แปลว่า ในกามทั้งหลาย มิจฉาอาจาระ แปลว่าประพฤติผิด กาเมสุมิจฉจาร ก็คือ ประพฤติผิดในกามทั้งหลาย ดังนั้น ขอให้เข้าใจความหมายของคำนี้ให้กว้างที���สุดจนถึงกับว่า ประพฤติผิดไปด้วยอำนาจกิเลสอย่างใดอย่างหนึ่งแล้ว เรียกว่า ประพฤติผิดในกามทั้งนั้น อย่าได้มุ่งหมายแต่เพียงว่า ประพฤติผิดในฐานะชู้สาวอย่างเดียว นั้น มันแคบเกินไป” (หน้า ๑๑๔)

“เพราะฉะนั้นจึงอธิบายว่า แม้แต่เด็กๆก็ต้องถือศีลข้อที่ ๓ นี้เช่นกัน เด็กคนหนึ่งเขารักของอะไรของเขาบางอย่าง จะเป็นตุ๊กตา หรือเป็นของเล่น หรือ เป็นดินสอปากกาอะไรก็ตาม เขารักในฐานะเป็นของรัก ถ้าเด็กอีกคนหนึ่งไปย่ำยีของรักของเขาให้สกปรกไป ให้เศร้าหมองไป หรือแม้แต่ไปแตะต้องในเมื่อเขาไม่อยากให้แตะต้อง ก็ต้องถือว่า เด็กคนที่ไปทำอย่างนั้นมันผิดศีลข้อ ๓ แล้ว คือ เกิดประพฤติผิดในของรักของใคร่ของบุคคลอื่นเข้าแล้ว”(หน้า ๑๑๕)

“สรุปหลักปฏิบัติในข้อนี้ได้ว่า เราต้องทำลายความรู้สึกซึ่งเป็นความคิดฝันไปในรสอร่อยของกามนั้น เป็นส่วนสำคัญในการที่จะปฏิบัติเพื่อเอาชนะกาม ทีนี้ปัญหาของเราก็มีต่อไปว่า เราจะทำอย่างไรจึงจะทำลายตัวความคิดฝันนี้ได้? ในที่สุดก็มาถึงหลักธรรมะทั่วๆไป ที่จะต้องพิจารณาตามหลักที่วางไว้ทั่วไปหมดว่า พิจารณาให้เห็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของสิ่งๆนี้ เรียกง่ายๆว่า พิจารณาให้เห็นธรรมชาติอันแท้จริงของสิ่งที่เรียกว่ากามนั่นเอง”(หน้า ๑๒๖)

จากการที่พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)ได้อธิบายไว้ใน พุทธธรรมฉบับปรับปรุงและขยายความ ถึงศีล 5 ในหน้า ๑๔๒ ว่า“อริยสัจจ์ 4 บางคราวท่านก็เรียก อริยธรรม หรือ อารยธรรม อย่างไรก็ตาม คำว่า อริยธรรม หรือ อารยธรรมนี้ ท่านไม่ได้จำกัดหมายตายตัว แต่ยักเยื้องใช้ได้กับธรรมหลายหมวด บางทีผ่อนลงหมายถึงกุศลกรรมบถ 10 บ้าง ศีล 5 บ้างก็มี ซึ่งโดยหลักการก็ไม่ได้ขัดกันแต่ประการใด” นี้เป็นการแสดงถึงการที่ศีล 5 สามารถครอบคลุมการปฏิบัติที่ถูกต้องต่อสภาวธรรมทั้งทางกาย วาจา ใจ อย่างแท้จริง

การอธิบายของพระเถระทั้งสองนี้ ควรที่ชาวพุทธควรนำมาพิจารณา เพื่อความเข้าใจในศีล 5 อย่างแท้จริง

กองกอย · Accepted Answer

คำถามนี้มาในสถานการณ์ที่เหมาะมากของชาวรู้รอบ 
(ซึ่งจะได้กล่าวพร้อมยกตัวอย่างต่อไปข้างหน้า)

ผมเริ่มจากบรรทัดสุดท้ายของผู้ถาม..
“ศีล 5 สามารถครอบคลุมการปฏิบัติที่ถูกต้องต่อสภาวธรรม
ทั้งทางกาย วาจา ใจ อย่างแท้จริง”

กล่าวคือ  เป็นธรรมดาทั่วไปที่ทรัพยากรบนโลกนี้มีอยู่อย่างจำกัด
เมื่อเทียบกับความต้องการของมนุษย์ ผมอยากได้คนอื่นก็อยากได้เหมือนกัน
ศีล 5 เป็นหลักประกันของสังคมว่าเมื่อผม “หากิน” ไป ผมต้องไม่ 
หนึ่ง พูดจาโกหกหลอกลวงไปหากินไป 
สอง ผมไม่เบียดเบียนข่มเหงผู้อื่น
สาม ผมไม่หากินและล่อหลวงบุตรธิดาของผู้ใด
สี่ ไม่ควรมีผู้ใดแสวงหาทรัพย์โดยมิชอบ และแอบลักทรัพย์
ห้า ท่านคงเดาได้ ว่าต้องไม่มัวเมา เสียสติ แค่นั่งรถที่ผมเมาเหล้าท่านคงไม่อยากนั่งด้วย

หากไม่มีศีล 5 เป็นขั้นพื้นฐานเสียแล้ว สังคมคงป่าเถื่อนกว่าที่เห็น
แต่ศีล 5 เป็นมากกว่านั้น เพราะเป็นฐานให้กับ “ปัญญา” จะมีปัญญา
ต้องเริ่มจาก “ศีล” ไตรสิกขา เริ่มที่ ศีลเป็น ศีล-สมาธิ-ปัญญา

ถัดลงไปจากคำถามนี้สามคำถาม ท่านคงเห็น “วาจาวิวาท” ต่อคำถามหนึ่ง
ผู้ที่เพิ่งเข้ารู้รอบวันนี้ ผมขอบอกว่า 
นี่ไม่ใช่ วาจาวิวาท ครั้งแรกที่มีการเบียดเบียน ซึ่งกันและกัน
สมมุติผมลงไปร่วม “อัด” แบบร่วมด้วยช่วยกัน อาจได้ความสะใจ
แต่ผมคงเสียใจการกระทำของผม เมื่อมาอ่านภายหลัง ผมคง “เสียหมา” ไปแล้ว
เพราะหากมีผู้สมัครเล่นใหม่วันนี้ คงไม่เห็นความแตกต่างระหว่างผมที่เป็นผู้ตอบ
กับผู้ถามคำถามนั้น เพราะ “เรา” ต่างใช้วิธี “เอี้ยๆ” เหมียนกัลล์

ผมไม่รู้เหมือนกันว่าถ้าเป็นอย่างนี้เพิ่มขึ้นอีกซัก 1 คน 
เวปรู้รอบ จะกลายร่างไปเป็นอะไร..เมื่อมีแต่คนทะเลาะกัน

“จะเอาปัญญามาจากไหน”

ฟลุ๊ค ภาคภูมิ · Answer

นายขันติ · Answer

à¹à¸«à¹à¸à¸à¹à¸§à¸¢à¸à¸±à¸....

? · Answer

ไม่ประสงค์ออกนาม · Answer

ไม่ประสงค์ออกนาม · Answer

? · Answer

สวย เผ็ด ดุ · Answer

Glory777 · Answer

เพราะตีความศีล 5 แคบเข้า ....?

9 คำตอบ